10 sự kiện quân sự nổi bật nhất năm 2009

VIT - Mặc dù không có gam màu “nóng” được vẽ bằng cuộc chiến chóng vánh Nam Ossetia như năm 2008 nhưng bức tranh quân sự thế giới 2009 vẫn nổi bật với các nét chấm phá khác nhau. Bên cạnh diễn biến mới mang tính “bước ngoặt” như Mỹ tuyên bố hoãn NMD, Việt Nam lần đầu tiên công bố Sách trắng Quốc phòng thì tình hình bán đảo Triều Tiên vẫn nóng bỏng, thương vụ S-300 giữa Nga và Iran vẫn rơi vào bế tắc… Hãy cùng VITINFO nhìn lại 10 sự kiện quân sự nổi bật trong năm qua.

1. Bán đảo Triều Tiên nóng bỏng

Một lần nữa CHDCND Triều Tiên lại làm thế giới bị sốc khi cuối tháng Năm vừa qua nước này tiến hành vụ thử hạt nhân lần thứ hai dưới lòng đất, tiếp sau đó là thử một loạt tên lửa, tuyên bố rút khỏi đàm phán 6 bên nhằm phản đối Liên Hợp Quốc lên án vụ phóng tên lửa tầm xa vào đầu tháng Tư. Dù có một số động thái hòa giải từ phía Bình Nhưỡng cũng như việc các bên tuyên bố sẵn sàng ngồi vào bàn đàm phán với Triều Tiên nhưng các nước vẫn “lời qua tiếng lại”, chỉ trích và cáo buộc lẫn nhau. Việc các nước thống nhất tìm ra giải pháp chung nhằm giải quyết vấn đề hạt nhân Triều Tiên là nhiệm vụ cấp bách. Theo khẳng định của Trung Quốc, năm 2010 sẽ là năm vô cùng quan trọng để giải bài toán hạt nhân Triều Tiên vốn gây nhiều tranh cãi và Bắc Kinh sẽ đóng vai trò to lớn hơn.

2 Kế hoạch NMD mới của Mỹ

Tổng thống Nga và Mỹ bắt tay trong cuộc gặp hồi tháng 7/2009 tại Moscow

Ngày 17/9, Bộ Quốc phòng Mỹ công bố điều chỉnh kế hoạch phòng thủ tên lửa (NMD) ở châu Âu, theo đó các hệ thống phòng thủ gồm radar và tên lửa đánh chặn sẽ được đặt trên tàu Hải quân, bố trí tại các vùng biển ở Bắc Âu và Nam Âu, thay vì đặt tại Ba Lan và CH Czech như trước. Theo Lầu Năm góc, chương trình “điều chỉnh thích ứng và được chia theo giai đoạn” sẽ giúp cho hệ thống phòng thủ nội địa Mỹ chống đỡ được những cuộc tấn công bằng tên lửa đạn đạo tầm ngắn và tầm trung có thể có từ Iran. Quyết định của Tổng thống Mỹ Barack Obama đã gây ra nỗi kinh hoàng ở Đông và Trung Âu, nơi lá chắn phòng thủ tên lửa này được coi là một đảm bảo về sự ủng hộ của Mỹ cho các nền dân chủ thuộc khối Xô viết trước đây. Tuyên bố giống như một gáo nước lạnh giội vào các nước láng giềng của Nga. Trong khi đó, Nga và các đồng minh Tây Âu hài lòng “ra mặt”. Tổng thống Nga Dmitry Medvedev đánh giá cao quyết định trên của Mỹ, coi đây là một hành động có trách nhiệm.

3. Việt Nam công bố Sách trắng Quốc phòng

Những chiến sỹ của Quân đội Nhân dân Việt Nam

Ngày 8/12/2009, tại Hà Nội, Bộ Quốc phòng phối hợp với Bộ Ngoại giao tổ chức công bố "Sách trắng quốc phòng Việt Nam năm 2009". Đây là tài liệu chính thức của Nhà nước Việt Nam được công bố lần thứ 3 nhằm cung cấp các thông tin chủ yếu về các vấn đề cơ bản của quốc phòng Việt Nam, góp phần tăng cường hiểu biết và xây dựng lòng tin giữa Việt Nam với cộng đồng quốc tế. Lần đầu tiên, chính sách hợp tác quốc phòng trên nhiều lĩnh vực cụ thể được nêu rõ trong các mục riêng, thể hiện chủ trương tham gia ngày càng tích cực vào các hoạt động hợp tác quốc phòng, an ninh khu vực và quốc tế của Đảng, Nhà nước và Quân đội nhân dân Việt Nam. Sách trắng cũng đề cập các chính sách cụ thể của Việt Nam trên một số lĩnh vực quan trọng như việc ngăn chặn phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt, chống khủng bố, việc Việt Nam tham gia các hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc, diễn tập cứu hộ, cứu nạn, giảm nhẹ thiên tai...

4. Nga – Mỹ “lỗi hẹn” với START-2

Nga-Mỹ mới chỉ nhất trí về thỏa thuận khung về START-2

Hiệu lực của Hiệp ước cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược (START-1) đã hết hạn vào hôm 05/12. Tổng thống Mỹ Barack Obama và Tổng thống Nga Dmitry Medvedev đã cố gắng kí thỏa thuận mới trước ngày 05/12 nhưng mong muốn này đã không xảy ra mặc dù các nhà tham gia hội đàm đã tiến hành gần chục vòng đàm phán khác nhau. Mục tiêu của thỏa thuận cắt giảm vũ khí chiến lược mới là giảm số lượng đầu đạn hạt nhân xuống còn nhiều nhất 1.675 vũ khí mỗi nước và hạn chế các phương tiện mang phóng không quá 1.100 phương tiện. Hiệp định mới này được cho là mang lại nhiều lợi ích cho Nga hơn START-1. Mới đây, Nhật báo Vedomosti (Nga) cho biết, hiện tại rất khó dự đoán ngày ký kết START-2 giữa Nga và Mỹ. Tiến trình này có thể bị trì hoãn tới tận tháng 4 sang năm. Nguồn tin khác thì cho rằng Nga và Mỹ có động lực để ký START-2 vào tháng 5/2010, vì trong tháng này sẽ diễn ra Hội nghị của Liên Hợp Quốc về thực hiện Hiệp định không phổ biến vũ khí hạt nhân.

5. Hải quân Trung – Mỹ đụng độ trên biển


Vụ va chạm hôm 08/3/2009 giữa một tàu thăm dò Impeccable của Mỹ và 5 tàu chiến Trung Quốc trên vùng biển cách đảo Hải Nam 120km, được coi là một thách thức mới đối với quan hệ giữa hai cường quốc vốn tồn tại không ít bất đồng. Đụng độ xảy ra, hai bên “tiếng bấc tiếng chì” vì mỗi bên đều có quan điểm và lập luận riêng. Mỹ khẳng định tàu Impeccable có nhiệm vụ sử dụng các lưới định vị âm thanh và siêu âm tần số thấp để phát hiện và theo dõi những hiểm hoạ dưới mặt nước. Trung Quốc cho rằng việc thu thập thông tin như trên là "sự chuẩn bị cho một cuộc chiến đấu" và tiếp đó là hăm dọa sử dụng vũ lực. Mỹ phản biện rằng việc thu thập dữ liệu của nước này chỉ đơn thuần mang tính phòng vệ và chắc chắn không phải là một đe doạ sử dụng vũ lực. Tuy nhiên, bản chất vấn đề có lẽ là ở chỗ, Trung Quốc thực sự muốn bảo vệ "các bí mật" của nước này trong khu vực kể cả những hoạt động và khả năng của đội tàu ngầm cũng như hình thái học của đáy biển. Trong khi đó, Mỹ muốn biết càng nhiều càng tốt về các khả năng của tàu ngầm Trung Quốc cũng như khu vực mà họ có thể cần phải tranh đấu vào một ngày nào đó. Vì vậy, các sự cố như trên nhiều khả năng sẽ còn lặp lại và trở nên nguy hiểm hơn và chúng sẽ không liên quan tới riêng Mỹ và Trung Quốc.

6. Trung Quốc “khoe” sức mạnh quân sự

trong buổi lễ kỉ niệm 60 năm thành lập Hải quân Trung Quốc. (Ảnh: THX)

Năm 2009, quân đội Trung Quốc đã 3 lần phô diễn sức mạnh quân sự nhân các ngày lễ lớn. Dịp kỷ niệm 60 năm ngày thành lập Hải quân, Trung Quốc lần đầu tiên trình diện một số tàu ngầm hạt nhân trước lãnh đạo và tướng lĩnh quân đội của nhiều cường quốc. Trong bốn ngày kỷ niệm, Trung Quốc đã tổ chức hội thảo cấp cao hải quân nhiều nước, tổ chức lễ duyệt binh trên biển với sự tham gia của tàu chiến các nước, trao đổi nghiệp vụ và giao lưu thể thao, văn hóa cùng nhiều hoạt động khác. Đến Ngày Quốc khánh (01/10), Trung Quốc tổ chức long trọng lễ kỉ niệm 60 năm ngày thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Đại lễ này cũng là dịp để Bắc Kinh phô diễn sức mạnh quân sự bằng các màn trình diễn tên lửa, máy bay, và nhiều loại vũ khí tối tân khác. Ngày (15/11), Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) tổ chức một buổi thao diễn không quân để kỷ niệm 60 năm ngày thành lập Không quân. Máy bay chiến đấu trình diễn nhiều tiết mục nhào lộn trên không đẹp mắt trên bầu trời Bắc Kinh. Hàng loạt sự kiện trên không đơn thuần chào mừng các ngày thành lập mà còn là cơ hội để Trung Quốc “khoe” sức mạnh, muốn các cường quốc khác thấy được vai trò quan trọng của nước này trong việc duy trì “hoà bình, hài hoà và hợp tác".

7. Tranh cãi xung quanh cuộc tập trận NATO

Binh lính NATO tập trận ở Gruzia

Cuộc tập trận mang tên "Cooperative Longbow 09/Cooperative Lancer 09", do khối quân sự phương Tây NATO bảo trợ, diễn ra từ ngày 06/5 đến 01/6 tại Gruzia với sự tham gia của hơn 1000 binh lính đến từ hơn 10 quốc gia thuộc và không thuộc khối NATO. Cuộc tập trận được chia làm hai phần: Cooperative Longbow sẽ tập trung vào việc huấn luyện và Cooperative Lancer tập đánh trận. Nga gọi cuộc tập trận của NATO là “sự khiêu khích công khai” vì nó diễn ra sau cuộc xung đột Nga – Gruzia và địa điểm diễn tập nằm gần nơi quân Nga đang đóng quân. Nga thậm chí còn từ chối lời đề nghị của NATO cử quan sát viên tới cuộc diễn tập này. Trong khi đó, NATO bác bỏ rằng đợt diễn tập này là nhắm vào Nga hay vào các khu vực đòi ly khai khỏi Gruzia - Nam Ossetia và Abkhazia. Ngay sau khi cuộc tập trận bắt đầu, Nghị sĩ Sergei Abeltsev thuộc đảng Dân chủ Tự do của Nga đã đề xuất mời Cuba và Venezuela tham gia cuộc tập trận quy mô lớn tại biển Caribbe vào tháng 7/2009 nhằm trả đũa đợt diễn tập quân sự của NATO tại Gruzia.

8. Thương vụ S-300 giữa Nga và Iran vẫn bế tắc

Hệ thống tên lửa chống máy bay S-300

Nga đã ký hợp đồng với Iran cung cấp hệ thống phòng thủ tên lửa S-300 cho nước Cộng hòa Hồi giáo Iran vào tháng 12/2005. Tuy nhiên, kể từ đó đến nay chưa có thông báo chính thức nào về việc thực hiện hợp đồng. Khả năng bàn giao hệ thống phòng thủ tên lửa S-300 cho Iran đã khiến phương Tây và Israel quan tâm đặc biệt. Sự chậm trễ trong việc bàn giao S-300 cho Iran của Nga đã tạo ra nhiều luồng thông tin trái chiều. Báo chí đồn đoán rằng, Nga có thể sẽ “đóng băng” hợp đồng với Iran để đổi lấy quyết định của Washington - không triển khai các tên lửa đánh chặn tại Ba Lan và một trạm radar theo dõi tên lửa tại Cộng hòa Czech. Thậm chí còn có thông tin cho rằng, Nga có thể đánh đổi hợp đồng S-300 cho Iran bằng hợp đồng cung cấp tổ hợp này cho Ả Rập Xê Út nhằm bù lại những tổn thất mà thương vụ với Iran gây ra. Xung đột lên đỉnh điểm khi Iran chính thức lên tiếng cảnh báo Nga chậm trễ trong việc giao S-300 cho nước này, thậm chí Iran có thể đệ đơn kiện Nga nếu Moscow hủy hợp đồng…

9. Mỹ và NATO cam kết không “bỏ rơi” Afghanistan

Binh lính Anh tuần tra tại tỉnh Helmand (Ảnh AFP)

Tổng thư kí Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương Anders Fogh Rasmussen (NATO) tuyên bố sẽ không bỏ đi rồi mặc cho Afghanistan rơi vào tay khủng bố và các thế lực cực đoạn. NATO cam kết sẽ tăng cường khoảng 7.000 binh sĩ để hỗ trợ Mỹ trong cuộc chiến tại Afghanistan. Theo đó, ít nhất 25 quốc gia sẽ gửi thêm lực lượng để làm nhiệm vụ tại Afghanistan trong năm 2010. Quyết định này nối tiếp cam kết của người đứng đầu Nhà Trắng về việc tăng viện 30.000 lính Mỹ cho chiến trường này. Số quân của đồng minh cộng với lực lượng lính Mỹ bổ sung sẽ đẩy tổng số binh lính nước ngoài tại Afghanistan lên 140.000 người. Không những thế, NATO còn “đòi” Nga phải “nhiệt tình” hơn tại Afghanistan bằng những việc làm cụ thể như mang đến nhiều máy bay trực thăng hơn, tích cực hơn trong huấn luyện lực lượng an ninh của quốc gia này. Các lực lượng đồng minh sẽ có những kế hoạch hoạt động mới tại Afghanistan, bao gồm việc bảo vệ dân thường, hỗ trợ tài chính, đào tạo binh sĩ bản địa, truy quét và buộc các tay súng Taliban phải… buông súng.

10. Nam Mỹ căng thẳng vì thỏa thuận quân sự Mỹ - Colombia

Bất chấp nhiều chỉ trích gay gắt, Mỹ và Colombia vẫn kí kết thỏa thuận quân sự

Nhân một buổi họp kín vào cuối tháng 10, Mỹ và Colombia đã ký kết bản thỏa thuận quân sự có hiệu lực trong vòng 10 năm, theo đó cho phép Washington triển khai 800 quân nhân và 600 nhân viên hợp đồng tại 7 căn cứ quân sự trên lãnh thổ Colombia. Sau sự kiện này, một loạt các nước trong khu vực lên tiếng chỉ trích, trong đó đáng kể nhất là Venezuela. Ngoại trưởng Venezuela Nicolas Maduro ví bản thỏa thuận hợp tác quân sự mới giữa Colombia và Mỹ là một “vết nhơ trong lịch sử châu Mỹ La tinh”. Sự hiện diện của lực lượng quân đội Mỹ tại Colombia đã gây ra những mối đe dọa nghiêm trọng đối với sự ổn định trong khu vực. Trong khi đó, cả Washington và Bogota đều khẳng định rằng bản thỏa thuận này chỉ nhằm nâng cao tính hiệu quả trong nỗ lực bài trừ nạn buôn bán thuốc phiện và chống lại quân nổi dậy, đặc biệt là lực lượng vũ trang cách mạng Colombia (FARC).

Yến Minh

Nhận bài viết mới qua E-mail: *Vui lòng click vào Link được gửi vào hộp thư của bạn để xác nhận*